پس از مطالعه قسمت های اول و دوم، قسمت سوم به بررسی اجزاء مختلف خودرو، اشاره کردیم. در این قسمت نیز به ادامه‌ی بررسی اجزاء خودرو خواهیم پرداخت.

بررسی سیستم نور و چراغ ها
سیستم نور و چراغ های هر خودرویی یکی از موارد مهم می باشد، در صورت امکان تمام چراغهای پشت آمپر را بررسی نموده، چراغهای خارجی خودرو را حتی المقدور در محیطی تاریک مورد بررسی قرار دهید تا از طیف نور و سالم بودن کارکرد آن ها اطمینان کافی را به عمل آورید. همچنینی این عمل را برای چراغهای عقب نیز به انجام برسانید و از سالم بودن تمام چراغ ها ( چراغ سوم ترمز و همچنین چراغ مه شکن ) اطمینان حاصل نمایید. در کاملترین خودرو ها، نورپردازی داخل اتاق معمولا به نور پردازی پشت آمپر، دکمه های فرمان، سیستم صوتی، جای پا، کنسول میانی و اهرم باز و بسته کردن شیشه ها و روکش درب های جلو و عقب ختم می شود، لذا در صورت سالم بودن چراغ این قسمت ها جای نگرانی نیست. حتما دسته راهنمای خودرو و تمام چراغهای چشمک زن را امتحان نموده و فلاشر خودرو را نیز بررسی نمایید تا هم از سرعت فلاشر ها اطمینان حاصل نمایید و هم از سالم بودن عملکرد آن ها.

بررسی دسته برف پاک کن
دسته کنترل کننده برف پاک کن و شیشه شورها را حتما بررسی نموده و در تمام سرعت ها و در همه جهات آنرا چک نمایید تا هیچ مشکل و ایرادی از چشمان شما دور نماند.

بررسی بدنه خودرو از داخل
داخل بدنه خودرو را حتما بررسی نمایید تا هیچ ایرادی نداشته باشد و مواردی که باید به دقت بررسی بشوند، پوسیدگی کف خودرو، زنگ زدگی کف خودرو، محل جوش و یا تمیز ( در اصطلاح تریم گویند ) کاری جوش، برش، خم و یا علائمی از صاف کاری و رنگ شدگی و مواردی که کاملا غیر عادی به نظر بیاید در خودرو، زیرا هر کدام از موارد خودرو در بدنه منجر به مخدوش شدن و آسیب به شاسی گردیده و مشکلات فراوانی به همراه خواهد داشت.

بررسی موارد صندوق عقب
موارد فوق را در صندوق عقب نیز بررسی نمایید و هر نکته غیر عادی را تا پیدا نمودن علت آن پیگیری نمایید، از وجود زاپاس با کیفیت مناسب در صندوق بار اطمینان حاصل نمایید، وجود جعبه ابزار و آچارهایی که شرکت برای هر خودرو در نظر گرفته است را بررسی نمایید، از وجود کفی های فابریک کارخانه و کیفیت و سالم بودن آن ها اطمینان حاصل نمایید تا بعدا از خرید خودروی فوق دارای آرامش خاطر باشید.

بررسی ترمز دستی
از عملکرد ترمز دستی کاملا اطمینان حاصل نمایید به نحوی که در یک مسیری که دارای شیب می باشد، آنرا بررسی نمایید تا هیچ مشکلی مشاهده نگردد و از سلامت عملکرد ترمز دستی نیز اطمینان لازم را به عمل آورید.

بخش فنی خودرو بسیار بخش مهم و قابل توجه ای است، زیرا ایراد در این بخش منجر به اتخاذ تصمیم نهایی از طرف شما برای خرید و یا نخریدن خودرو می باشد.

بررسی ایستاده ظاهری محفظه موتور و متعلقات
در تست ایستاده ابتدای امر باید کاپوت خودرو را بالا بزنید و داخل محفظه موتور را به دقت بررسی نمایید، افرادی که دارای صداقت در فروش خودرو باشند و از خودرو خویش اطمینان دارند، قبل از مراجعه برای فروش خودرو، به کارواش رفته و خودرو را برای کارواش کامل ارائه می دهند به نحوی که تمام زیر خودرو و داخل کاپوت و بدنه، تمیز بوده و شما به راحتی می توانید خودرو را انتخاب نمایید ولی اگر مشاهده شد که خودرو فوق دارای کثیفی بیش از حد است، باید تقاضا نمایید که شستشوی نسبتا کاملی بر روی محفظه موتور و زیر خودرو خودرو انجام گردد ( در اصطلاح به آن موتور شویی و زیر شویی گویند ) تا بتوان به دقت ظاهر قطعات فنی و ایرادات شاسی را مشاهده نمود.

در محفظه موتور حتما تمام بست ها، تمام لوله های رابط، رادیاتور و مخزن رادیاتور، تسمه ها، دسته موتورها و تمام موارد اینچنینی مشاهده گردد که هیچ کدام دارای پوسیدگی بیش از حد، دارای زخم خوردگی و یا اتصال نا مناسب نباشند تا از سلامت اتصالات موتور خودرو اطمینان کافی را به عمل آورید.

در ادامه این موارد سطح رادیاتور، مخزن روغن ترمز ( از نظر اندازه و غلظت مناسب روغن موجود ) مخزن انبساط آب رادیاتور و وجود آب به شفافیت مناسب و نبود هیچگونه زنگ آهن و موارد مشابه در آب رادیاتور و محفظه انبساط رادیاتور اطمینان کامل به عمل آورید.

روغن موتور خودرو را بررسی نمایید و همچنین گیج روغن موتور را به درستی بررسی نمایید تا اطمینان کافی حاصل گردد از نبود هرگونه براده و یا پیلیسه ای در روغن موتور بیش از حد مجاز ( دانه های کربن که همان روغن سوخته بوده و این نشان از آسیب دیدن موتور و یا تعویض ننمودن به موقع روغن موتور و مواردی که باعث آسیب رساندن به موتور خودرو خواهد شد را دارد ).

باتری خودرو را حتما بررسی نمایید، ابتدا از نظر تمام بست ها و اتصالات، دوم نگهدارنده مناسب باتری خودرو، سوم سالم بودن باتری به نحوی که اگر باتری اتمی باشد، نشان دهنده آن باید کاملا سبز رنگ باشد و اگر اسیدی باشد، باید از وجود آب اسد کافی در خانه های باتری و نیز سالم بودن خانه های باتری و میزان عمر باتری اسیدی نیز بسیار مهم می باشد.

از سالم بودن محفظه ورودی هوا، اتصالات آن، سالم بودن فیلتر هوا و نداشتن نشتی در مسیر ورود هوای موتور اطمینان حاصل نمایید زیرا این موارد اگر درست نباشند، موتور خودرو به خوبی و درستی عمل تنفس ( همان مکش هوا ) را انجام نمی دهد و باعث کاهش عملکرد موتور خودرو خواهد شد.

بررسی عملی وضعیت فنی خودرو
از همه‌چیز مهم‌تر، سلامتی مجموعه موتور می باشد

سخت‌ترین قسمت خرید یک خودروی کارکرده تست سلامتی موتور و گیربکس است. بهتر است چند دقیقه پشت فرمان خودرو قرار گرفته و با آن رانندگی کنید تا عملکرد سیستم ترمز، سیستم تعلیق، فرمان‌پذیری و گیربکس آن را محک بزنید. بهتر است این کار را در مکانی خلوت انجام داده تا با دقت زیاد به صداهای مختلف گوش کنید و علت هریک را جویا شوید. سر و صدای ایجاد شده در قسمت زیرین خودرو به‌خصوص هنگام عبور از ناهمواری‌ها، وجود اشکال در سیستم جلوبندی یا فنربندی خودرو را به شما گوشزد می‌کند. گاهی اوقات صداهای مختلفی از ناحیه درها شنیده می‌شود که ممکن است به خاطر تنظیم نبودن آن‌ها یا ایراد داشتن قفل آن‌ها باشد. اگر در داخل خروجی اگزوز چرب باشد یا دود آبی رنگ از آن خارج شود، موتور خودرو روغن‌سوزی دارد و اگر از آن دود سیاه رنگ خارج شود، بیانگر آن است که احتراق بنزین به درستی صورت نمی‌گیرد. حالا وقت آن است تا کاپوت ماشین را بالا بزنید. با دقت به موتور نگاه کنید. جای خال و رد جوشکاری، تمیزی بیش از حد بعضی از بخش‌های موتور نشان‌های مشکوکی است.

پس از بررسی محفظه موتور و سالم بودن ظاهری قطعات، باید موتور خودرو را روشن نمایید، در برخی از خودروهای کنونی دنده اتوماتیک باید کلید خودرو را در جایگاه خود قرار داده و دکمه استارت خودرو را پس از چند لحظه فشار دهید، البته قبل از آن حتما باید پای خود را بر روی ترمز نگاه دارید، برای خودروهایی که با سویچ روشن می شوند، پس از قرار دادن سویچ در حالت جرقه ( IGN ) و چند لحظه انتظار، باید موتور خودرو با اولین استارت روشن گردد ( البته در برخی موارد 2 استارت نیز قابل توجیه و بدون مشکل می باشد ).

پس از روشن نمودن موتور خودرو، دور آرام موتور را بررسی نمایید، به این نحو که موتور را پس از روشن نمودن، نه گاز داده و نه دیگر عملی انجام دهید ( مانند ترمز گرفتن و کلاچ گرفتن )، سپس به لرزش و صدای اتاق توجه نمایید و ببینید که صدای غیر طبیعی به داخل اتاق خودرو وارد می شود یا خیر و یا اینکه بدنه خودرو صدایی غیر طبیعی و یا لرزشی غیر طبیعی دارد، در صورتی که چنین مواردی مشاهده شد، خودرو مناسب نمی باشد.

در هنگام روشن نمودن و پس از آن نباید صدایی غیر طبیعی از موتور خودرو بشنوید و باید صدایی آرام و کارکردی بدون صدای اضافی داشته باشد، برای پی بردن به صدای موتور هر خودرویی، ترجیحا از قبل به صدای خودروهایی که سالم بوده و در حال کار کردن هستند توجه داشته باشید.

پس از بررسی داخل اتاق و صدای داخل اتاق، کاپوت خودرو را باز نموده و به بررسی صدای موتور اقدام نمایید که اگر موتور با صدایی آرام در حال کار کرد بوده، هیچ ایرادی نداشته ولی اگر کوچکترین صدایی غیر طبیعی در حال کار کرد موتور شنیده بشود از خرید خودرو صرف نظر نمایید.

پس از اطمینان از نداشتن هیچ گونه صدای غیر طبیعی، درب قالپاق سوپاپ را برداشته ( محل ورود روغن بر روی سر سیلندر ) و با کف دست بر روی آن کمی فشار وارد نمایید و در صورتی که فشار هوا و یا دود آبی رنگ که نشان از روغن سوخته دارد را مشاهده نموده اید، از خرید خودروی فوق صرف نظر نمایید زیرا داشتن کمپرس در سرسیلندر نشان از ناسالم بودن موتور داشته و یا موتور تعمیری می باشد ( تراش خوردن سر سیلندر به هر دلیلی را موتور تعمیری گویند ).

بررسی نشتی های آب و روغن
در انتها نیز از وجود نشتی آب و روغن اطمینان کامل حاصل نمایید، به نحوی که سینی زیر خودر را کاملا بررسی نموده و یا اینکه زیر خودرو را بررسی نمایید و ببینید آیا در زمان توقف، نشتی آب و یا روغن مشاهده شده است یا خیر، در نهایت نیز در زمان روشن بودن موتور خودرو کمی در حالت درجا به آن گاز بدهید و ببینید آیا موتور خودرو صدایی غیر طبیعی از خود بروز می دهد. در هنگام افزایش دور موتور به اگزوز خودرو و دودهای خروجی با دقت توجه نمایید و اگر وجود بخار آب بیش از حد ( زیرا در ابتدای استارت خروج بخار آب از اگزوز کاملا طبیعی بوده ولی پس از گرم شدن موتور دیگر نباید بخار آب مشاهده گردد ) استاندارد و متعارف، وجود دود مشکی رنگ و وجود دود آبی رنگ از اگزوز هرگز نشانه خوبی برای یک خودروی سالم نمی باشد.

تست جاده خودرو دست دوم
پس از انجام آزمایشهای فوق به تست جاده اقدام نمایید به نحوی که خودتان پشت خودرو قرار بگیرید و اقدام به رانندگی با خودرو نمایید.

پشت فرمان بنشینید و برانید
تشخیص صحت عملکرد جلوبندی و فرمان اتومبیل دست‌دوم تنها از راه آزمایش عملی ممکن است. خودتان پشت فرمان بنشینید و حرکت کنید. اتومبیل نباید لرزش داشته باشد و هنگام عبور از دست‌اندازها یا چاله‌ها با مشکل مواجه شود. لرزش و بالا و پایین شدن خودرو نشان می‌دهد جلوبندی کار، چندان مناسب نیست و نیاز به تعمیر دارد. اگر برایتان مقدور است در یک بزرگراه اتومبیل را با سرعت ۱۰۰ کیلومتر در ساعت آزمایش کنید. در این سرعت به آرامی و احتیاط دست‌هایتان را از روی فرمان بردارید. فرمان سالم در این حالت هیچ حرکتی ندارد و ماشین به سمت چپ یا راست منحرف نمی‌شود. البته این آزمایش را هنگامی انجام دهید که باد هر ۴ لاستیک تنظیم شده باشد. سیستم برق اتومبیل هم ازجمله مواردی است که هنگام خرید بررسی می‌شود. یادتان باشد چراغ‌های جلو و عقب، راهنماها، چراغ ترمز و دنده عقب را امتحان کنید. باتری سالم هم با یکی دو بار روشن و خاموش کردن موتور آزمایش‌اش را پس می‌دهد. شیشه جلو و عقب هم باید سالم باشد. اگر شیشه‌ها ترک بزرگ برداشته‌اند، قیمت یک شیشه کامل را درنظر بگیرید.

گیربکس اتوماتیک
اگر گیربکس خودرو اتوماتیک بود، پس از روشن نمودن خودرو، دسته دنده را در حالت حرکت انتخاب نمایید ( D و یا R و یا یکی از دنده ها )، از پارک خارج شده و نسبت به تعویض دنده اقدام نمایید، ( اگر امکان داشت خودرو را در بزرگراه تست نمایید و تا دنده 3 با خودرو به رانندگی بپردازید تا هیچگونه صدا و یا لرزش غیر عادی در خودرو احساس ننمایید )، پس از رانندگی و اطمینان از آنکه خودرو دارای ایرادی ( صدای خاص، تقه زدن و یا ضربه زدن در هنگام تعویض دنده، کندی تعویض دنده در گیربکس های اتوماتیک و مواردی اینچنینی ) نمی باشد، به نرمی در حال حرکت و تعادل خودرو دقت نمایید.

گیربکس دستی و کلاچ
برای خودروهایی که با دنده دستی هستند، حتما مناسب بودن صفحه کلاچ را امتحان نمایید و این عمل تنها با بالا بودن ترمز دستی و گرفتن نیم کلاچ امکان داشته، به نحوی که خودرو در دنده 4 ویا 5 باشد اگر در این زمان که نیم کلاچ گرفته اید خودرو خاموش شد، صفحه کلاچ سالم است و اگر خودرو خاموش نگردد و همچنان با برداشتن پا از روی کلاچ موتور در حالت دنده به کار خود ادامه بدهد این نشان گر سر خوردن صفحه بر روی دیسک و به عبارت دیگر نشانگر گر اتمام عمر صفحه کلاچ است. به غیر از این تست در زمان توقف خودرو پدال کلاچ را چندین مرتبه فشار دهید و از سفتی و ارتفاع مناسب رها سازی کلاچ در پدال، اطمینان کافی را حاصل نمایید. این خودرو را نیز به مانند خودروهای اتوماتیک در بزرگراه در دنده های 1، 2 و 3 تست نمایید و تمام موارد بالا را نیز در هنگام حرکت حتما بررسی نمایید. برای اطمینان از سلامت گیربکس دستی، در زمان قبل از تعویض دنده و پس از آن دست خود را حتما از روی دنده برداشته و توجه نمایید که آیا دنده بیرون می زند از جای خویش و یا به سختی درگیر می شود و یا اینکه صدای درگیر شدن دنده ها شنیده می شود ( ساییده شدن و درگیر نشدن دنده ها با یکدیگر )، در صورتی که این موارد مشاهده نموده اید، گیربکس ایراد فنی داشته و ترجیحا از خرید چنین خودرویی صرف نظر نمایید.

بالانس و انحراف خودرو
پس از آن به بالانس بودن خودرو دقت نمایید، به نحوی که در زمان حرکت خودرو زمانی که در بزرگراه و یا خیابان در حال حرکت هستید و هیچ خودرویی در اطراف و نزدیکی شما حضور ندارد، فرمان را رها نمایید و مشاهده کنید که خودرو به سمت راست یا چپ مسیر انحراف پیدا ننماید ( این حرکت را یک دست کشیدن خودرو در اصطلاح گویند ) و در مسیری مستقیم به حرکت خویش ادامه دهد و اگر چنین نبود کمی در خرید خود دقت نمایید.

فرمان
دقت کنید در حرکت فرمان لرزش بیش از حد نداشته باشد، فرمان حالت ضربه زدن نداشته باشد ( اصطلاحا فرمان نکوبد )، نرمی خودرو و صدا ندادن ستون های خودرو، صدا ندادن بدنه خودرو ( در برخی موارد ایراد از طراحی خودرو بوده که صدای بیروی و شکاف هوا به راحتی داخل اتاق شنیده می شود، سعی نمایید قبل از خرید هر خودرویی اطلاعات کافی از خودروی مذکور را بدست آورید ).

لرزش در حرکت
نداشتن لرزش بیش از حد خودرو و مواردی اینچنینی حتما مورد نظرتان باشد و بررسی نمایید.

سیستم ترمز
در هنگام رانندگی حتما به عملکرد سیستم ترمز دقت نمایید، زیرا این سیستم نقشی حیاتی در هر خودرویی داشته و اگر سالم باشد میتواند باعث آرامش شما در رانندگی باشد و اگر ناسالم باشد، این سیستم ابدا تکیه گاهی مناسب برای اعتماد شما نیست، در زمانی که توقف داشته اید، حتما چند بار پشت سر هم پدال ترمز را فشار دهید تا از سالم بودن ( در اصطلاح سفت بودن و پر بودن سیستم ترمز خودرو )، اطمینان پیدا نمایید و در زمان حرکت خودرو نیز هم زمانی که دنده درگیر است ترمز را تست نمایید و هم زمانی که دنده را در حالت خلاص قرار می دهید، ترمز را تست نمایید، در هر حالت و در هر صورت پدال ترمز نباید زیر پای شما خالی گردد و یا احساس نمایید که سیستم ترمز دیر به نیاز شما ( همان ترمز گیری ) پاسخ می دهد.

چک لیست بررسی خودرو کارکرده برای خرید :
1- بررسی بدنه خودرو و تست های مربوط به بدنه و سالم بودن درب های خودرو و شیشه ها و تزئینات
2- بررسی ستون ها، شیشه ها و واشرهای آب بندی داخل و اطراف درب و آینه های خودرو
3- بررسی سقف و شیشه جلو خودرو، نبودن ترک و ایراد در سقف و رنگ آن و ترک ها و موارد غیرعادی در شیشه بزرگ جلو و عقب خودرو
4- سالم بودن چرخ ها، رینگ ها، نداشتن لاستیک سائیدگی، ترک و خش روی رینگ ها، سالک بودن پیچ ها و نداشتن نشتی و روغن ریزی روی بوسترهای روی چرخ، نداشتن بوی سوختگی و موارد مشابه
5- بررسی نمودن زیر خودرو از لحاظ نداشتن روغن ریزی و نشتی روغن موتور، ترمز، آب رادیاتور، و روغن ریزی از مدار ترمز
6- بررسی ظاهری. بصری داخل کاپوت و محفظه موتور
7- بررسی سپرهای جلو و عقب و گلگیرها و جلوپنجره و صندوق عقب از نظر نداشتن آسیب دیدگی جدی
8- بررسی چراغ ها و سیستم روشنایی و کنترل های آن و برف پاک کن ها و دسته راهنما
9- بررسی تزئینات و آپشن های داخلی از قبیل صندلی ها، ترمزدستی، داشبورد، پشت آمپر، کارکرد برق آپشن های داخلی خودرو
10- بررسی سیستم برق و کامپیوتر خودرو و نداشتن قطعی در دسته سیم ها و برق دزدی

خرید خودرو کارکرده از مراکز مورد تائید
تهران ۴ مرکز خرید و فروش خودروی دست دوم دارد که زیرنظر شهرداری تهران فعالیت می‌کنند. یکی از گزینه‌ها برای خرید، رفتن به همین مراکز است. مرکز دوران، چیتگر، خاوران و آیت‌الله سعیدی، ۴ مرکزی هستند که می‌توانید سراغ آن‌ها بروید. اگر شما هم این گزینه را انتخاب می‌کنید، حواستان به این چند توصیه هم باشد.

قبل از مراجعه به مراکز خرید و فروش خودروی دست دوم، دقیقاً بدانید چه می‌خواهید، چقدر بودجه دارید و مواردی از این دست. اطلاعات کلی درباره خودرو هم به‌دست بیاورید.
وقتی وارد پارکینگ یا همان مرکز خرید خودرو شدید، به نخستین موردهایی که دیدید اکتفا نکنید. ماشین کم نیست و فرار هم نمی‌کند؛ پارکینگ پر از ماشین است. همه پارکینگ را با خیال راحت بگردید.
حتماً دنبال انتخاب خودروهای کارشناسی شده باشید. خودروها قبل از ورود به این مرکز، کارشناسی می‌شوند.
اگر از ماشینی خوشتان آمد، با فروشنده‌اش درباره مشخصات و قیمت حرف بزنید. بعد سراغ کارشناسان بروید تا بدنه را بازدید کنند و نظرشان را درباره کیفیت و قیمت بدهند.
اکیداً یادتان باشد که ماشین را برای تنظیم سند به خارج مجموعه نبرید. بگذارید همه کارها داخل مجموعه صورت بگیرد تا خیالتان راحت باشد. اینطوری احتمال سوءاستفاده پایین می‌آید.

منبع:
کتاب راهنمای خرید خودرو دست دوم